Το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 και οι περιοχές προστασίας περιμετρικά του Κορινθιακού κόλπου
Εισαγωγικά
Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών φυτών και ζώων που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών:

• τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EK «για τη διατήρηση των άγριων πτηνών»

• τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance – SCI) όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Για τον προσδιορισμό των ΤΚΣ λαμβάνονται υπόψη οι τύποι οικοτόπων και τα είδη των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ καθώς και τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙΙ αυτής.

Οι ΖΕΠ, μετά το χαρακτηρισμό τους από τα Κράτη Μέλη, εντάσσονται αυτόματα στο Δίκτυο Natura 2000, και η διαχείρισή τους ακολουθεί τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΚ και τις διατάξεις του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ.
Αντίθετα, για την ένταξη των ΤΚΣ πραγματοποιείται επιστημονική αξιολόγηση και διαπραγμάτευση μεταξύ των Κρατών Mελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κατά οικολογική ενότητα Βιογεωγραφικών Σεμιναρίων. Οι ΤΚΣ υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα Κράτη Μέλη είναι υποχρεωμένα να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ)» (Special Areas of Conservation - SAC)» το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες για την διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών. Οι ΕΖΔ υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 1, 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.

Προστατευόμενες περιοχές στο δίκτυο Natura 2000 της Ελλάδας
Μέχρι το Μάρτιο του 2010: μια Σημαντική έκταση της χώρας έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000. Το Δίκτυο αυτό στην Ελλάδα περιλαμβάνει 239 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ – Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) και 163 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ – Οδηγία 79/409/ΕΟΚ).
Μετά το Μάρτιο-Απρίλιο του 2010 μέχρι το 2015: Με την αποστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή α) δύο επιπλέον Τόπων Κοινοτικής Σημασίας: GR4220033 «Νήσος Γυάρος και θαλάσσια ζώνη» (περιλαμβάνεται η νήσος και η θαλάσσια έκταση έως τα 3 ναυτικά μίλια από την ακτή, συνολικά 26.114 ha, εκ των οποίων 24.336 ha είναι θάλασσα) (ως ΤΚΣ και ΖΕΠ ταυτόχρονα), GR4130005 «Βραχονησίδες Καλόγεροι και θαλάσσια ζώνη» (περιλαμβάνονται οι βραχονησίδες και η θαλάσσια έκταση γύρω από αυτές μέχρι την ισοβαθή των 200 m, συνολικά 1.739 ha θαλάσσιας έκτασης) (προτεινόμενη ως ΤΚΣ), Β) 42 νέων ΖΕΠ, αλλά και επεκτάσεων-συγχωνεύσεων υφιστάμενων ΖΕΠ,

• ο κατάλογος των ΤΚΣ αριθμεί πλέον 241 περιοχές. Η έκταση των ΤΚΣ ανέρχεται σε 2.807.512 ha που καλύπτουν 16,3% της Ελληνικής χέρσου και 5,7% των χωρικών υδάτων.

• ο κατάλογος των ΖΕΠ αριθμεί πλέον 202 περιοχές. Η έκτασή τους ανέρχεται σε 2.953.230 ha και καλύπτουν 21,1% της χέρσου και 1,4% των χωρικών υδάτων. Σε σχέση με την καταδίκη της χώρας, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πλέον η αλληλοεπικάλυψη Σημαντικών για τα Πουλιά Περιοχών (ΣΠΠ) και ΖΕΠ ανέρχεται σε 72%.

Συνολικά, η έκταση του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα ανέρχεται σε 4.294.960 ha και καλύπτει 27,3% της χέρσου και 6,1% των χωρικών υδάτων.

Φορείς Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών
Το οργανωτικό σχήμα που έχει επιλεγεί για τη διοίκηση των προστατευόμενων περιοχών και λειτουργεί μέχρι σήμερα είναι αυτό του Φορέα Διαχείρισης. Τα Διοικητικά Συμβούλια (ΔΣ) των Φορέων Διαχείρισης απαρτίζονται από εκπροσώπους της κεντρικής, περιφερειακής και τοπικής διοίκησης, εκπροσώπους τοπικών παραγωγικών φορέων, ερευνητές και εκπροσώπους Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Μέχρι σήμερα έχουν ιδρυθεί 28 Φορείς Διαχείρισης οι περιοχές αρμοδιότητας των οποίων καταλαμβάνουν περισσότερα από 1.700.000 ha. Από αυτή την έκταση, περίπου 950.000 ha είναι περιοχές του Δικτύου Natura 2000 (30% της έκτασης του Δικτύου). Οι υπόλοιπες εκτάσεις είναι εκτός του Δικτύου Natura 2000 και λειτουργούν σε πολλές περιπτώσεις ως περιφερειακές ζώνες. Η κατανομή των 28 Φορέων διαχείρισης ανά Περιφέρεια με βάση το πού βρίσκεται η μεγαλύτερη έκτασή τους φαίνεται στον Πίνακα 1.
Στην περιοχή που περικλείει τον Κορινθιακό κόλπο, όπως έχει προσδιοριστεί για τους σκοπούς της παρούσας προσέγγισης περιλαμβάνονται 2 Φορείς Διαχείρισης (1 στην Πελοπόννησο ο Φορέας Διαχείρισης Χελμού-Βουραϊκού και 1 στη Στερεά Ελλάδα ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού).
Πίνακας 1. Κατανομή των 28 Φορέων Διαχείρισης (ΦΔ) ανά Περιφέρεια.

Προστατευόμενες περιοχές (ΤΚΣ/ΕΖΔ και ΖΕΠ) του δικτύου Natura 2000 περιμετρικά του Κορινθιακού κόλπου
Στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου που βρίσκονται βόρεια και νότια του Κορινθιακού κόλπου, εντοπίζουμε συνολικά 21 προστατευόμενες περιοχές (Πίνακας 2, Εικόνα 2), οι οποίες έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, που κατανέμονται ως εξής στις δύο βασικές κατηγορίες:

• 13 αποτελούν Τόπους Κοινοτικής Σημασίας /Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΤΚΣ/ΕΖΔ) με συνολική έκταση 134.564 ha

• 8 αποτελούν Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) με συνολική έκταση 45.483 ha

Πίνακας 2. Οι προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 περιμετρικά του Κορινθιακού Κόλπου.

Εικόνα 2. Χάρτης κατανομής των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 (SCI: ΤΚΣ, SPA: ΖΕΠ) περιμετρικά του Κορινθιακού κόλπου.

Συνέχεια