H Άμφισσα βρίσκεται στο βόρειο άκρο του Ελαιώνα της Άμφισσας, του αρχαίου Κρισαίου Πεδίου, στους πρόποδες του βουνού Έλατος της Γκιώνας, ανατολικά της βρίσκεται ο Παρνασσός και επίνειο της είναι η Ιτέα. Στο παρελθόν ήταν γνωστή για τη βυρσοδεψία, την κωδωνοποιία  και σχοινοποιία, όμως πλέον οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια, ο ξακουστός «Ελαιώνας της Άμφισσας», ο οποίος προστατεύεται ως μέρος του Δελφικού Τοπίου.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η ονομασία της πόλης προέρχεται από το ρήμα αμφιέννυμι, (περιβάλλω), επειδή η πόλη περιβάλλεται από βουνά (Γκιώνα- Παρνασσός), ενώ κατά τη μυθολογία, οφείλει το όνομά της στην Άμφισσα, κόρη του Μάκαρος και ερωμένη του θεού Απόλλωνα.
Η ιστορία της Άμφισσας ξεκινάει από την αρχαιότητα, αφού κατοικείτο από τους πανάρχαιους χρόνους όπως μαρτυρούν τα «Κυκλώπεια Τείχη» της Ακρόπολής της και οι δύο τάφοι που αναφέρει ο Παυσανίας, της Άμφισσας και του Ανδραίμονος, πατέρα του βασιλέα των Αιτωλών και ήρωα του Τρωικού πολέμου, Θόαντος.
Από τον 8ο αιώνα π.Χ., διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με την Κόρινθο και άλλες πόλεις ενώ τον 7ο αιώνα π.Χ. οι τέχνες και το εμπόριογνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση που διήρκησε 3 αιώνες.
Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.), οι Αμφισσείς τάχθηκαν με τους Σπαρτιάτες. Το 338 π.Χ. η Άμφισσα καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας, ο οποίος ως προϊστάμενος του Αμφικτυονικού Συνεδρίου των Δελφών, κατά τον Δ΄ Ιερό Πόλεμο την κατέστρεψε ολοσχερώς. Οι Αμφισσείς είχαν καταδικαστεί και αρνούνταν να πληρώσουν πρόστιμο, εξαιτίας του ότι είχαν καλλιεργήσει παράνομα κτήματα του Κρισαίου Πεδίου, που ανήκαν στους Δελφούς.
Η πόλη ανοικοδομήθηκε και αποτέλεσε μέρος της πανίσχυρης Αιτωλικής Συμπολιτείας, από τον 3ο αιώνα π.Χ., και ήταν μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της, με την οποία πήρε μέρος, το 278 π.Χ., στη νικηφόρα μάχη κατά των Γαλατών. Κατά το 2ο αιώνα π.Χ. η πόλη γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της, κόβοντας δικά της νομίσματα, ενώ διέθετε Βουλή και Εκκλησία του Δήμου, αποτελώντας ανεξάρτητη πόλη και πρωτεύουσα της Οζολίας Λοκρίδας. Αργότερα, συνάπτει ειρήνη με τη Ρώμη και παραμένει ανεξάρτητη πολιτεία χωρίς να πληρώνει φόρους. Την περίοδο 174 π.Χ. - 160 π.Χ. γνώρισε μεγάλες καταστροφές από τον πόλεμο μεταξύ των φιλορωμαίων Αιτωλών και των αυτονομιστών. Όταν το 27 π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος ίδρυσε τη Νικόπολη, πολλοί Αιτωλοί δεν υπάκουσαν στη διαταγή να εποικίσουν τη νέα πόλη και προτίμησαν να μετοικήσουν στην Άμφισσα. Τότε η Άμφισσα απέκτησε τεράστιο πληθυσμό και έγινε μία από τις πλέον ακμάζουσες πόλεις της Ελλάδας των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων, ακμή που κράτησε για τουλάχιστον 2 αιώνες.
Στη Βυζαντινή περίοδο οι πληροφορίες για την Άμφισσα προέρχονται κυρίως από το «Χρονικό του Γαλαξειδίου». Η πόλη δέχθηκε επίθεση από τις ορδές των Βούλγαρων του Σαμουήλ στα τέλη του 10ου αιώνα, οι οποίοι την κατέλαβαν και σκότωσαν πολλούς από τους κατοίκους. Στις αρχές του 13ου αιώνα ξεκινά η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα και η πόλη κυριεύθηκε από τον Βασιλιά της Θεσσαλονίκης, Βονιφάτιο Μομφερατικό. Οι Φράγκοι μετονόμασαν την Άμφισσα σε La Sole (Σάλωνα), ιδρύοντας την Αυθεντία των Σαλώνων, με πρώτο κόμη τον Θωμά Α΄ ντ' Ωτρεμενκούρ (1204 - 1210). Αυτός έχτισε το πανίσχυρο Κάστρο των Σαλώνων, πάνω στα θεμέλια της αρχαίας ακρόπολης, ενώ το 1210 η πόλη και η περιοχή περιήλθε στον Δεσπότη της Ηπείρου, Μιχαήλ Α' Κομνηνού Δούκα. Το 1212, ανακαταλήφθηκε από τους Φράγκους. Η Αυθεντία των Σαλώνων τέθηκε υπό την επικυριαρχία του Πριγκηπάτου της Αχαΐας και από το 1278 εμφανίζεται ως υποτελής στο Δουκάτο των Αθηνών.
Το 1311 καταλήφθηκε από τους Καταλανούς, περνώντας το 1318 στα χέρια της οικογένειας Φαντρίκ, οπότε και προήχθη σε Κομητεία. Το Μάιο του 1380, καταλήφθηκε για λίγο από την Εταιρεία των Ναβαρραίων, ενώ μετά τον θάνατο του Λουδοβίκου Φαντρίκ το 1382 και μέχρι το 1394 την εξουσία άσκησε η σύζυγος του, βυζαντινή κόμισσα, Ελένη Καντακουζηνή. Το 1397 η κομητεία πέρασε στα χέρια του Τούρκου σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄, μετά από πρόσκληση του δεσπότη Σεραφείμ προς τους Τούρκους να έρθουν να καταλάβουν τα Σάλωνα και να γλιτώσουν τους κατοίκους από τον Φράγκο δυνάστη, Κόντο. Το 1402 περίπου περιήλθε στον Δεσπότη του Μυστρά, Θεόδωρο Α' Παλαιολόγο, ο οποίος την πούλησε στους Ιωαννίτες Ιππότες. Κατά την περίοδο της Καταλανοκρατίας, η κομητεία διοικείτο με βάση την καταλανική νομοθεσία, ενώ κατά πάσα πιθανότητα είχε επιβληθεί η καταλανική ως επίσημη γλώσσα. Το 1410 περιήλθε οριστικά στους Οθωμανούς Τούρκους. Το 1580 σημειώθηκε καταστροφικός σεισμός. Κατά την Τουρκοκρατία γίνονται διάφορες εξεγέρσεις στην περιοχή, με κυριότερη το 1687, όταν ο επίσκοπος Σαλώνων Φιλόθεος και ο αρματωλός Κούρμας θα ελευθερώσουν την περιοχή από τους Τούρκους, μέχρι το 1698 και την Συνθήκη του Κάρλοβιτς.
Η περιοχή των Σαλώνων είχε τη μέγιστη συνεισφορά στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 με την ανάδειξη αγωνιστών όπως ο Σαλώνων Ησαΐας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, κ.α., ενώ ήταν η πρώτη πόλη της Ρούμελης που επαναστάτησε στις 27 Μαρτίου 1821. Ανήμερα το Πάσχα, στις 10 Απριλίου 1821, οι Έλληνες κατέλαβαν το Κάστρο των Σαλώνων, καθιστώντας το, το πρώτο κάστρο το οποίο επανήλθε σε ελληνικά χέρια. Μετά την απελευθέρωση, τα Σάλωνα έγιναν η πρωτεύουσα της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας με την ίδρυση του Αρείου Πάγου των Σαλώνων όπου ψηφίστηκε το Σύνταγμα της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας. Το 1825 και ξανά το 1826 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν για μικρό διάστημα τα Σάλωνα. Τη δεύτερη φορά, οι Τούρκοι θα κρατήσουν την πόλη μέχρι το 1829, οπότε την παραδίδουν στον Δημ. Υψηλάντη.
Τον Απρίλιο του 1941, οι Γερμανοί βομβαρδίζουν και  καταλαμβάνουν την πόλη, την οποία παραδίδουν στους Ιταλούς, μέχρι τον Ιούλιο του 1943 που η πόλη περνά υπό Γερμανική κατοχή. Στα χρόνια της κατοχής κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή ολόκληρη δοκιμάστηκε άσχημα. Από την άλλη, στα γύρω βουνά έδρασε οργανωμένο αντάρτικο, το οποίο είχε και νικηφόρες μάχες εναντίον των κατακτητών. Τον Οκτώβριο του 1943, οι Γερμανοί αναγκάζονται να αποχωρήσουν από την περιοχή, που θα παραμείνει ελεύθερη μέχρι τον Φεβρουάριο του 1944, όταν επανέρχονται. Η οριστική αποχώρηση των Γερμανών έγινε στις 15 Οκτωβρίου 1944.
Σήμερα η Άμφισσα είναι η πρωτεύουσα του Δήμου Δελφών και του Νομού Φωκίδας και το μεγαλύτερο κέντρο υπηρεσιών στην περιοχή.

Πηγή:
www.dimosdelfon.gr